دولت جدید و معمای میراث یارانه ها دولت جدید از اولین روزهای بر سرکار آمدن با سوال مرحله بعدی اجرای قانون هدفمندی یارانه ها روبرو است. از طرفی دولت می داند که با رشد شدید تورم و کاهش ارزش پول ملی، طرح دولت سابق برای افزایش قیمت سوخت و برخی کالاهای اساسی و پرداخت مابه ازای آن از طریق یارانه ها عملا شکست خورده است. در واقع معادل ارزی قیمت فعلی بنزین در بازار معادل قیمت ارزی آن قبل از هدفمندی است. از طرف دیگر دولت تقریبا ماهانه به 3000میلیاردتومان برای پرداخت یارانه ها نیازمند است. در روزگاری که دولت فعلی با کسری بسیار شدید بودجه روبرو است ، تهیه مداوم این مبلغ دشوار به نظر می رسد. علاوه بر اینکه دولت می داند پرداخت مستقیم پول نه برای سرمایه گذاری که برای هزینه باعث رشد روزافزون نقدینگی و به تبع افزایش تورم است. دولتی که خود را متعهد به کنترل نرخ تورم کرده چندان نسبت به این گونه سیاستهای انبساطی خوش بین نیست. از طرف دیگر دولت می داند که قطع یکباره یارانه ها برای بسیاری از خانوارهای فقیر و کم درآمد که اکنون به این درآمد به نوعی وابسته شده اند ،بسیار دشوار است. به علاوه دولت بدون یک اجماع ملی نمی تواند تصمیمی بنیادین در این باره اخذ کند که احتمال بروز برخی نارضایتیها و کاهش محبوبیت دولت در روزهای اولیه کار وجود دارد. با این اوضاع و احوال است که دولت فعلی هنوز در کشاکش تصمیم گیری نهایی برای نحوه برخوردش در قبال مساله هدفمندی یارانه هاست. در واقع قانون بودجه امسال که پس از 8 سال به موقع به مجلس ارائه شده است با یک علامت سوال روبرو است . دولت هنوز درباره یارانه ها تصمیم نگرفته است. در واقع عدم تصریح درباره یارانه ها در بودجه به این معنا است که دو قوه درباره ادامه هدفمندی یارانه‌ها به اجماع نرسیده‌اند در واقع قانون بودجه امسال که پس از 8 سال به موقع به مجلس ارائه شده است با یک علامت سوال روبرو است . دولت هنوز درباره یارانه ها تصمیم نگرفته است. در واقع عدم تصریح درباره یارانه ها در بودجه به این معنا است که دو قوه درباره ادامه هدفمندی یارانه‌ها به اجماع نرسیده‌اند دولتی که تصمیم نگرفته و مجلسی که منتظر است عدم تعیین تکلیف نهایی هدفمندی یارانه ها در دولت موجب شد که قانون بودجه امسال تا حد زیادی در این باره مبهم و مسکوت باشد. این ابهام باعث انتقاد نمایندگان مجلس مانند حجت الاسلام مصباحی مقدم شد. ریس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه لایحه بودجه بدون لایحه هدفمندی برای فاز دوم "ناقص" است، خاطرنشان کرد: به نماینده گفتیم که اگر بنا باشد لایحه جداگانه ای برای فاز دوم هدفمندکردن یارانه ها به مجلس ارائه شود، بودجه به دو بودجه تبدیل می شود و از وحدت و یک پارچگی بودجه که اقتضای اصل 53 قانون اساسی است، فاصله می گیریم لذا باید دولت پیشنهادات خود را ارائه دهد تا در کمیسیون تلفیق آن را بررسی کنیم و انتظار داریم که دولت لایحه هدفمندی یارانه ها را قبل از اینکه بررسی لایحه بودجه سال 93 در کمیسیون تلفیق آغاز شود، به مجلس ارائه کند و این یک خبر نیست بلکه یک انتظار است. با توجه به این ابهام و سوال و واکنش نمایندگان به نظر می رسد دولت می بایست به زودی درباره سرنوشت یارانه ها تصمیم نهایی خود را بگیرد. به نظر می‌رسد با توجه به کسری بودجه و نیز مشکلات تامین پرداخت یارانه نقدی، سناریوهای مختلف اما محدودی ازجمله حذف چند دهک از یارانه‌بگیران، تغییر در ترکیب پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی، چگونگی شیب افزایش قیمت حامل‌های انرژی است پیش پای دولت است و دولت دیر یا زود می بایست دست به انتخاب بزرگ بزند. در ادامه برخی این احتمالات را مورد بررسی قرار می دهیم. حذف برخی دهک ها و یک سوال همیشگی همواره خوشه بندی یارانه ها بر اساس دهکهای در آمدی یکی از راهکارهای در نظر گرفته شده بوده است. این راه به این معنا است برخی خانوارهای پردرآمد از دریافت یارانه ها محروم خواهند شد. اگرچه در دولت قبل این راه برای پرداخت یارانه ها مد نظر بود اما مساله نحوه تقسیم بندی خانوارها آنرا به بایگانی فرستاد. حال برخی مجلسیان به دنبال احیای راهبرد هستند برای مثال مصباحی مقدم رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ به این سۆال که آیا امکان دارد حذف دهک ها در لایحه هدفمندی یارانه ها توسط دولت ارائه شود، گفته است: همان طور که عرض کردم اگر دولت پیشنهاد خود را ارائه کند، چنین کاری را خواهیم کرد و حتی شاید اقدام دیگری انجام شود. مصباحی مقدم دراین باره که با توجه به بنای مجلس برای آماده کردن بودجه تا 22 بهمن، اگر دولت حذف دهک ها را در لایحه هدفمندی یارانه ها ارائه ندهد، کمیسیون چه اقدامی دراینباره انجام می دهد، تأکید کرد: ما به دنبال این هستیم که این نقیصه را جبران کنیم و اگر با توافق دولت باشد، خیلی بهتر است. به علاوه ، برخی حامیان این ایده بر این باورند که برای مدیریت و اجرای درست قانون هدفمندی یارانه ها ، به جای پیدا کردن افراد سه دهک بالای جامعه برای قطع یارانه نقدی آنها، باید به شناسایی سه دهک پایین از جمله مددجویان کمیته امداد، بهزیستی و نیازمندان واقعی پرداخت و به آنها کمک کرد اما رییس جمهور محترم آقای دکتر روحانی در گزارش صد روزه خود، ورود دولت به اطلاعات خصوصی اقتصادی مردم برای کشف درآمد و اختصاص یارانه به آنها را مردود دانست. ادامه افزایش قیمتها و حل مساله برای همیشه در مقابل برخی نمایندگان مجلس به ادامه اجرای قانون و رسیدن به فازهای دیگر آن اصرار دارند. در واقع معتقدند دولت و کشور تا کنون هزینه های زیادی برای هدفمندی یارانه ها داده و باید این پروژه یک بار برای همیشه تمام شود و می بایست به سراغ آزاد سازی قیمت ها به عنوان مرحله بعدی مصرح در قانون رفت. به نظر می‌رسد با توجه به کسری بودجه و نیز مشکلات تامین پرداخت یارانه نقدی، دولت پس از بررسی سناریوهای مختلف ازجمله حذف چند دهک از یارانه‌بگیران، تغییر در ترکیب پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی و دگرگونی در شیب افزایش قیمت حامل‌های تصمیم نهایی خود را گرفته و تا موعد مقرر یعنی قبل از شروع جلسات کمیسیون تلفیق بودجه 93 ارائه کند این نمایندگان معتقدند شیب افزایش قیمت حامل‌های انرژی باید تند بوده و یک بار برای همیشه اجرا شود، اما در حال حاضر دو سناریوی دیگر نیز وجود دارد که در سال آینده و سال 94 و سال 95 به ترتیب 40، 40 و 20 درصد اجرایی شود، همچنین یک مدل دیگر وجود دارد که به صورت 50 درصد در سال آینده و 50 درصد نیز در سال 94 اجرایی شود. یارانه های غیر مستقیم و کالایی موسی الرضا ثروتی نماینده دیگر مجلس بر اساس جلسات مشترک دولت و مجلس از یک احتمال دیگر سخن می گوید: دولت در بودجه سال بعد ردیفهای هزینه ای برای پرداختهای یارانه ای غیر مستقیم در نظر دارد. به گفته ثروتی هنوز جزئیات لایحه پیشنهادی دولت برای اجرای هدفمندی یارانه‌ها مشخص نشده است، اما براساس قانون در لایحه بودجه پیشنهادی سال آینده 3800 میلیارد تومان برای آرد و نان، 5000 میلیارد تومان مابه‌التفاوت فروش آرد شرکت‌ها به نانوایان، 5800 میلیارد برای یارانه انرژی، 2200 میلیارد تومان کالاهای اساسی در نظر گرفته است. ترکیب یارانه نقدی و غیر نقدی علی‌محمد احمدی دیگر عضو کمیسیون برنامه و بودجه با برداشت دیگری از جزئیات نشست دولت با مجلس سخن گفته است. این نماینده گفت: پیشنهادهایی در خصوص حذف دهک‌ها و چگونگی اجرای فازهای هدفمندی یارانه‌ها مطرح شد. اما آنچه که جدی شده حذف یک دهک از یارانه‌بگیران است و همچنین پرداخت یارانه نقدی به هیچ وجه حذف نخواهد شد و احتمال دارد این موضوع در کنار پرداخت کالاهای غیرنقدی به‌صورت ترکیبی در نظر گرفته شود. در واقع این راه حل ترکیبی بر اصل کاهش یارانه بگیران، بازگشت یارانه غیر مستقیم و یارانه های کالایی استوار است. حرف آخر دولت تدبیر و امید که در روزهای گذشته در حوزه سیاست خارجی و تصمیمهای بنیادین در آن متمرکز بود، در حال حاضر به نقطه عطف اقتصادی اش نزدیک می شود. تصمیم گیری درباره آینده یارانه ها شاید یکی از سرنوشت ساز ترین تصمیمات برای آینده کشور و همین دولت یازدهم است. به نظر می‌رسد با توجه به کسری بودجه و نیز مشکلات تامین پرداخت یارانه نقدی، دولت پس از بررسی سناریوهای مختلف ازجمله حذف چند دهک از یارانه‌بگیران، تغییر در ترکیب پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی و دگرگونی در شیب افزایش قیمت حامل‌های تصمیم نهایی خود را گرفته و تا موعد مقرر یعنی قبل از شروع جلسات کمیسیون تلفیق بودجه 93 ارائه کند. تصمیمی که شاید مهمترین تصمیم اقتصادی این دولت است.